افشای فایل صوتی مربوط به «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه، جنجالی ترین موضوع این روزهای محافل عمومی و رسانه ای شده‌ است؛ فایلی سه ساعته از مصاحبه ای هفت ساعته که گویی قرار نبوده انتشار یابد اما به یک باره سر از «ایران اینترنشنال» در آورده و این تارنمای وابسته به عربستان سعودی، برای نخستین بار آن را انتشار داد.

گفته می شود که مصاحبه ظریف با «سعید لیلاز» کارشناس اقتصادی نزدیک به دولت روحانی، بخشی از برنامه «آن سوی دولت» بود که زیر نظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری به ریاست «حسام‌الدین آشنا» مشاور رئیس جمهوری تولید شده است.

اظهارات ظریف در این مصاحبه درباره نقش پررنگ سردار شهید «قاسم سلیمانی» فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه در تصمیم‌گیری‌ها، با خبر بودن مقام‌های ارشد ایران از اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی و همچنین مخالفت روسیه با برجام از بحث‌انگیزترین موضوعات مطرح شده هستند.

حال با انتشار این فایل سه ساعته، رییس جمهوری به وزارت اطلاعات دستور داده تا عوامل انتشار فایل صوتی مصاحبه خبرساز را شناسایی کنند. «علی ربیعی» سخنگوی دولت ایران انتشار مصاحبه وزیر خارجه جمهوری اسلامی را «توطئه‌آمیز» خواند و تاکید کرد که این فایل به سرقت رفته است.

حامیان دولت بر این باورند که دست پر ایران در مذاکرات وین باعث شده برای تخریب این مذاکرات، دشمن دست به انتشار فایل صوتی تقطیع شده بزند. ضمن اینکه مخالفان قصد داشته اند تا با انتشار دادن این فایل و زیر سوال بردن ظریف، از نامزدی او در چند قدمی انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ممانعت به عمل آورند. 

ظریف در این فایل مسوولیت همه کاستی‌های حوزه تحت اختیارات را به دوش «میدان» می‌اندازد و با همراهی مصاحبه کننده در نقش منجی ظاهر می‌شود که برجام شاهکارش بوده است.

در مقابل، بسیاری از فعالان سیاسی با استناد با موضع گیری های تیم دست اندرکار تهیه مصاحبه از قبیل آشنا، لیلاز و ظریف، نوک پیکان اتهام را به سمت آنها نشانه رفته اند. لیلاز تا کنون واکنشی به انتشار فایل صوتی نشان نداده اما واکنش آشنا و ظریف جای بسی تامل دارد. آشنا به انتشار یک توییت اکتفا کرده که «ان‌شاءالله این سوءنیت و کید احتمالی، به خودشان برگردد» و ظریف نیز که در سفر خارجی به سر می برد در حساب شخصی اینستاگرامش نوشت: «معتقدم کاری به تاریخ نداشته باشید، چون خطاب به تاریخ می‌گویم؛ خیلی نگران تاریخ نباشید. نگران خدا و مردم باشید.»

از نگاه کارشناسان در این واکنش ها نشانه ای از نگرانی بابت انتشار فایل صوتی و ضربه ای که این فایل به منافع ملی می زند به چشم نمی خورد. همین موضوع بسترساز آن شده تا برخی به این نتیجه برسند که انتشار فایل با رضایت و احتمالا به صورت برنامه ریزی شده به بیرون درز کرده باشد. از نگاه آنان ظریف در این گفت‌وگو مسوولیت همه کاستی‌های حوزه تحت اختیارات را به دوش «میدان» می‌اندازد و با همراهی مصاحبه کننده در نقش منجی ظاهر می‌شود که برجام شاهکارش بوده است.

روزنامه «گاردین» هم به این موضوع اشاره دارد  و در گزارشی می نویسد: برخی می‌گویند هدف درز این فایل صوتی، بی‌اعتبار کردن ظریف در سیاست داخلی است ولی برخی گفته‌اند این مصاحبه تلاش ظریف برای مبرا کردن خود در ناکامی‌های سیاست خارجی است.

اظهارات ظریف در خصوص بی اطلاعی از سرنگونی هواپیمای اوکراینی و اینکه گفته «اگر واقعا موشک خورده بگین که ببینیم ما چگونه می‌توانیم آن را علاج کنیم» نتیجه عکس داده است. وی با این جمله بجای اینکه تقصیر را از خود دور کند به راه افتادن موج هجمه ها علیه خود دامن زده است. تلاش ظریف برای علاج و توجیه این رخداد، به شدت نقش و جایگاه وی را در عرصه دیپلماسی و اذهان عمومی زیر سوال برده است.

پیامدهای انتشار فایل صوتی اظهارات ظریف تنها به ایران محدود نماند و پای آمریکا نیز به میان کشیده شد. انتشار این فایل به انتقاد از عملکرد «جان کری» وزیر خارجه دولت اوباما نیز دامن زده است. شماری از نمایندگان و سناتورهای وابسته به حزب جمهوریخواه آمریکا، کری را به خیانت متهم کرده و خواستار کناره‌گیری وی شده‌اند.

زیرا ظریف در فایل صوتی جنجالی خود مدعی شده بود توسط جان کری از ۲۰۰ حمله اسرائیل به اهداف ایرانی در سوریه مطلع شده است اما کری بلافاصله در پیامی توئیتری این اتهامات را رد کرد و گفت که «اینها هیچوقت اتفاق نیفتاده؛ چه زمانی که من وزیر خارجه بودم یا بعد از آن».

در مجموع، محتوای این فایل صوتی - چه عامدانه و چه سهوی، چه از سوی تیم دولت و چه از طرف مخالفان روحانی و ظریف به بیرون درز کرده باشد- آسیب جدی به منافع ملی وارد کرده است. از این رو است که رسانه های خارجی و به ویژه دشمنان قسم خورده کشورمان آن را دستمایه گزارشات و تحلیل های خود قرار داده اند.

روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشی با استناد به فایل صوتی ظریف به نبرد پشت پرده قدرت در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران اشاره می‌کند و «مایک پمپئو» وزیر خارجه سابق آمریکا نیز به حالت طنز و تمسخر در صفحه توئیتر خود نوشته است: حمله دقیق دولت ما علیه قاسم سلیمانی، تاثیر بزرگی بر ایران و خاورمیانه داشت. اگر هم حرف مرا قبول ندارید، از جواد ظریف بپرسید. پرزیدنت بایدن هنوز فکر می‌کند این اقدام یک اشتباه بود.

پایان/